Over de studie

Onderzoek naar een vaccin tegen Hepatitis B

Chronische hepatitis B is een leverontsteking die wordt veroorzaakt door het Hepatitis B virus (HBV). Bij patiënten met een chronische hepatitis B virus infectie is het afweersysteem niet in staat om de door HBV-geïnfecteerde cellen te ontdekken en op te ruimen. Wereldwijd lijden er ongeveer 250 miljoen mensen aan chronische hepatitis B. Ook in Nederland zijn er zo’n 40.000 patiënten met deze ziekte. Hepatitis B zorgt voor een hogere kans op ernstige leverschade, leverfalen en leverkanker. Chronische hepatitis B kan wel worden behandeld, maar niet worden genezen. Het risico op leverschade, leverfalen en leverkanker is ondanks medicatie nog steeds verhoogd.

Over het bestaande profylactische vaccin

Er is al een vaccin dat is bedoeld om infectie met HBV te voorkomen. Dat vaccin is sinds 2011 opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma en wordt derhalve gebruikt om jonge kinderen te beschermen tegen nieuwe HBV infectie. Dit zogenaamde “profylactische” vaccin stimuleert de aanmaak van antistoffen tegen het hepatitis B virus en voorkomt zodoende dat levercellen kunnen worden geïnfecteerd. Een dergelijk vaccin is echter niet goed genoeg om reeds aanwezige chronische infectie te genezen.

Het nieuwe therapeutische vaccin

Voor genezing van een chronische HBV infectie moet het afweersysteem van de patiënt beter worden “getraind” om de geïnfecteerde levercellen te herkennen en aan te vallen. Zo’n “therapeutisch” vaccin wordt in de huid gespoten en zorgt ervoor dat het afweer systeem cellen traint die specifiek het hepatitis B virus herkennen. Deze getrainde afweercellen gaan in het lichaam op zoek naar levercellen die geïnfecteerd zijn met het hepatitis B virus om deze vervolgens te doden. Op dit moment bestaat er nog geen goed werkend therapeutisch vaccin voor chronische hepatitis B maar er wordt veel onderzoek gedaan naar deze veelbelovende behandel mogelijkheid.

De wetenschappers achter het vaccin

Wetenschappers Roel Pieterman, Sonja Buschow en Dave Sprengers (foto v.l.n.r.) van de afdeling Maag-, Darm en Leverziekten van het Erasmus MC hebben de krachten gebundeld met ISA Pharmaceuticals, een Nederlands farmaceutisch bedrijf dat zich richt op het ontwikkelen van vaccins, en samen hebben zij zo’n nieuw therapeutisch vaccin, genaamd ISA104 ontwikkeld. Het vaccin dat zij hebben ontwikkeld bestaat uit kleine stukken van het HBV-eiwit, ook wel synthetische lange peptiden (SLPs) genoemd. Naast deze SLPs bevat het vaccin ook een stof die de training van het afweersysteem ondersteunt.

Dit nieuwe vaccin is al uitgetest in het laboratorium. In deze studies werden afweercellen uit het bloed van chronische hepatitis B patiënten blootgesteld aan het vaccin. De onderzoekers zagen dat de op HBV gerichte afweercellen goed werden geactiveerd. Daarnaast is het vaccin getest op proefdieren en bleek het in deze onderzoeken veilig. Deze goede resultaten hebben ervoor gezorgd dat zij dit nu verder willen onderzoeken in mensen met een chronische hepatitis B virus infectie. 

Hoe wij het vaccin op een veilige manier gaan testen in mensen met een chronische hepatitis B virus infectie

De eerste onderzoeksvraag is of het vaccin ook in mensen veilig is. Daarom zullen de onderzoekers met een lage dosering ISA104 starten en als dit veilig blijkt langzaam de dosering opvoeren om de risico’s voor de deelnemende patiënten zo klein mogelijk te houden. Gedurende deze veiligheidsstudie zullen we ook bestuderen of het vaccin afweercellen kan trainen. Echter, door het geringe aantal deelnemers is de studie nog niet geschikt om ook de werkzaamheid van het vaccin goed te onderzoeken. Hier is een grotere vervolgstudie voor nodig.

Het vaccin wordt ingespoten vlak onder de huid. In de huid wordt het opgenomen door zogenoemde dendritische cellen. Dit zijn witte bloedcellen die als taak hebben om lichaamsvreemde stoffen te herkennen. Als deze dendritische cellen het vaccin hebben opgenomen verplaatsen ze zich naar de lymfeklieren. Daar trainen ze andere witte bloedcellen, genaamd T cellen om de stukjes HBV-eiwit uit het vaccin te herkennen. Deze geactiveerde T cellen gaan vervolgens in het lichaam op zoek naar cellen die deze eiwitten bevatten. Dit zijn dus de met HBV geïnfecteerde levercellen. We hopen dat deze T cellen de geïnfecteerde levercellen vervolgens kapot maken.  

Meld u aan als deelnemer van ons onderzoek

De onderzoekers zijn nog op zoek naar patiënten met chronische hepatitis B die geïnteresseerd zijn in deelname aan dit onderzoek om de veiligheid en effectiviteit van dit nieuwe vaccin te testen. Zij zijn specifiek op zoek naar patiënten die al langere tijd worden behandeld met entecavir (baraclude) of tenofovir (viread) en bij wie het virus zodoende goed is onderdrukt. 

Vergoeding

Als u besluit om deel te nemen aan dit onderzoek, betekent dit dat u in totaal 9 keer het ziekenhuis moet bezoeken; waaronder 3 keer voor toediening van het vaccin. Gedurende het onderzoek zullen de onderzoekers uw gezondheid nauwlettend in de gaten houden. Daartoe worden  regelmatig bloedafnames gedaan voor controle  van  de leverfunctie en voor monitoring van de afweerreactie na vaccinatie. Voor elk studie gerelateerd bezoek aan het ziekenhuis krijgt u een waardebon van €25 en een vergoeding van de reiskosten.

Uw bijdrage aan de studie

Uw deelname aan de studie helpt om de wetenschappelijke kennis over chronische hepatitis B en de behandeling ervan te verbeteren. De onderzoekers hopen dat dit nieuwe therapeutische vaccin uiteindelijk zal leiden tot betere behandelingsmogelijkheden voor mensen met chronische hepatitis B. 

Uiteraard is deelname aan dit onderzoek vrijwillig en u kunt op elk moment besluiten om uw deelname te beëindigen.

blog1

Meer weten? Ontdek hoe het vaccin werkt in onze folder

Download folder

Meer informatie of aanmelden?

Als u geïnteresseerd bent in deelname of meer informatie wilt over het onderzoek, neem dan contact op met het onderzoeksteam. Zij zullen u dan voorzien van uitgebreide informatie over het onderzoek, inclusief mogelijke risico’s en voordelen, zodat u een weloverwogen beslissing kunt nemen over uw deelname. 

Deze klinische studie is een samenwerkingsproject tussen het Erasmus MC en ISA pharmaceuticals en is medegefinancierd met Privaat-Publieke samenwerkingen-toeslag (PPS-toeslag) die door Health~Holland, Topsector Life Sciences & Health, beschikbaar is gesteld ter stimulering van publiek-private samenwerkingen. 

Contactgegevens onderzoeker: Arts-onderzoeker: Roel Pieterman, r.pieterman@erasmusmc.nl